Hoe goed denk je dat je deze Nederlandse schilder kent? In de kunstwereld wordt gedacht dat Mondriaan een kluizenaar was en een emotieloos figuur die het liefst in zijn atelier was. De Nederlandse kunsthistoricus Hans Janssen heeft deze mythe willen ontkrachten met zijn biografie over Mondriaan, waarin hij de ware aard van de man probeert te geven die het leven omarmde en gefascineerd was door het schilderen.
Mondriaan was ongetwijfeld een mysterieuze en ongrijpbare man. Veel mensen begrijpen dat niet, maar trekken vervolgens de verkeerde conclusies. Daarom heeft Janssen geprobeerd om een eerlijk portret te maken en Mondriaan te beschrijven als een praktische man. Hij is een persoon die is beïnvloed door het plezier in de vrouwen, de liefde voor muziek, dansen en eten en bovenal een kunstenaar met een gezond niveau aan joie de vivre. Dit is belangrijker dan zijn geloof in de theosofische filosofie of de kleurentheorie van Goethe.
Wie was Mondriaan echt?
Wil je de kunstenaar leren kennen? Ik geef hier graag enkele feiten over Piet Mondriaan die je nog niet wist.
- Mondriaan was gek op fietsen
Mondriaan was een Nederlander en woonde in Laren. Het is dus niet erg verrassend dat hij veel fietste. Hij fietste elke dag naar zijn atelier. De biografie suggereert dat Mondriaan erg genoot van het fietsen, weer of geen weer.
- Mondriaan had mogelijk dyslexie
De letterlijke interpretatie van de werkelijkheid van Mondriaan kwam onder andere tot uiting in zijn interesse in de letterlijke betekenis van woorden, die mogelijk werden gegeven door een milde vorm van dyslexie. De termen en uitdrukkingen die hij gebruikte, laten doorschemeren dat hij de betekenis woorden letterlijk nam.
- Hij gebruikte de wetenschap in de kunst
Vanaf 1910 werkte Mondriaan als assistent van professor Reindert Pieter van Calcar aan de Universiteit van Leiden. Mondriaan probeerde hiermee wat geld te verdienen omdat zijn werk in de kunst wat onzeker was. De kunstenaar zou bacteriologische monsters in het lab voor de professor hebben getekend. Van Calcar deed veel onderzoek naar cholera en deed hiervoor kwantitatief en experimenteel onderzoek. Janssen beargumenteert dat de ervaring van Mondriaan op de universiteit veel invloed heeft gehad op de theoretische invloeden in de schilderkunst, wat een strategie is die veel overeenkomsten heeft met de wetenschap: kijken, meten en experimenteren met de natuur en natuurlijke verschijnselen.
- De kunstenaar die voorheen dominee wilde worden
Mondriaan is een schilder geworden. De drang die hij voelde om de essentie bloot te leggen heeft hem er ook toe gebracht om dominee of dirigent te willen worden. Een andere kunstenaar die dominee is geweest, is Vincent van Gogh. Mondriaan blijkt erg spiritueel te zijn geweest. Hij was bezig met den wetenschappelijke methode in de kunst, maar hij was er ook van overtuigd dat het creatieve proces werd gedreven door intuïtieve en onbekende krachten.
- Mondriaan overleefde de Spaanse griep
In 1918 liep Mondriaan de Spaanse griep op, een epidemie die aan tientallen miljoenen personen het leven heeft gekost. Mondriaan was enkele maanden ziek. Hij bleef gedurende zijn ziekte werken in zijn atelier. Wellicht dat de kunst hem heeft gered.
- Hij verruilde de kunst bijna voor een boerenleven
Na de Eerste Wereldoorlog keerde Mondriaan terug naar Parijs, wat een broeinest werd van creativiteit, kunst, experimenten en wilde feest. Tijdens zijn verblijf in Parijs kreeg hij echter ook serieuze twijfels over zijn vaardigheden, omdat het succes uitbleef. Hij ging nadenken over het zoeken naar een baan als ober of druivenplukker.
Hij speelde vanaf 1920 voortdurend met het idee om ermee te stoppen. Hij wilde de handdoek in de ring gooien om in het zuiden van Frankrijk te gaan werken als druivenplukken, want daar konden mensen ook van leven.
- Hij hield van muziek
Het is bekend dat Mondriaan een liefhebber van muziek was, met name van jazz. Hij was geobsedeerd door hoe mensen op de muziek dansten en ging daarom in de jaren 1920 regelmatig naar clubs in Parijs. Wat minder bekend is, is dat hij ook liefhebber was van lawaaierige muziek.
Hij heeft namelijk een stuk geschreven over hoe de muziekstijl intonarumori een abstracte vorm van muziek was. Deze muziekstijl bestond uit instrumenten die doorgaans veel akoestische geluiden produceerden.
- Hij had een gat in zijn hand en was een enorme foodie
Mondriaan had vaak een gebrek aan geld gedurende zijn tijd in Parijs, omdat hij zijn schilderijen niet wist te verkopen. Men zegt dat dit past in zijn artistieke stijl van sobere, rationele abstractie, toch is dit niet geheel de waarheid.
Hij ontving namelijk steun van vrienden als Ritsema van Eck en Jo Steijling, die beiden schilderijen van hem kochten. Ook had hij een redelijk betaalbare huur. Hij had een geldtekort omdat hij een redelijk wilde levensstijl had en genoot van de fijne dingen in het leven. Tegelijkertijd was hij niet goed met het omgaan met geld. Hij hield van uitgaan en van de beste restaurants in de stad.
Hij merkte dat hij ook prima en goedkoper thuis kon eten, maar dat dit toch niet zo gezellig was. Hij ging er liever op uit.
- Hij had een enorme interesse in vrouwen
Er is een beeld van Mondriaan dat het een eenzaam persoon was. Toch genoot hij van het gezelschap van vrouwen. Hij blijkt een ongecompliceerde interesse in vrouwen te hebben gehad, welke intens was maar tegelijkertijd respectvol en verlichtend. Hij was ook een aantrekkelijke man. Hij leefde eenvoudig, maar had plezier in de fijne dingen van het leven.
- Hij hield erg veel van dansen
Dit is misschien het bekendste geheim over Mondriaan: hij had een passie voor dansen. De schilder vond het erg leuk om met zijn vrienden uit te gaan en volgde zijn hele leven danslessen. Hij was geobsedeerd door de ‘Charleston’, wat een populaire dansbeweging was in de Verenigde Staten van de jaren 1920.
Mondriaan voelde zich aangetrokken tot deze dansvorm door zijn passie voor jazz en visuele en ritmische aspecten. Op veel plekken werd deze dans echter als immoreel, lui en seksueel gezien en daardoor als onfatsoenlijk gezien. Het is niet verwonderlijk dat Mondriaan de namen van zijn kunstwerken ook refereert aan de dans, zoals Boogiewoogie.